Te Mahi a ngā Wāhine

Kei ngā kōrero whakatere o mua e whakahua ana i te mahi whakahirahira a ngā wāhine. Kei tētahi kōrero nō Maikaranīhia e mea ana ka tukuna e te manu kuling ngā mātauranga whakatere ki te iwi o Pulap mā te whakaako i te tamāhine a te rangatira. He kōrero nō ngā moutere o Māhara e mea ana nā Liktanur i tuku ngā mātauranga pērā ki āna tamatāne.

Kei konei te kōrero mō te manu Kuling
Kei konei te kōrero mō Liktanur
Kei konei ētahi whakamārama ano mō te rā.

I Hatawara, whakaakona ai i mua ngā tamāhine hei kaiwhakatere, engari kua noho hei mahi tāne ināianei. He ahakoa, ko ngā tamāhine a te kaiwhakatere, ka tukua mai he mātauranga ki a rātou. I konei, mā rātou e āwhina te ārahi waka mehe pōātini te kaiwhakatere. He taituarā hoki rā.

Whakaritea ai e ngā wāhine ngā kai mo ngā kawa PAPAKUPU kawa - tapu, tikanga, karakia whakatere me ngā haerenga. Ko tētahi atu wāhi nui PAPAKUPU wāhi nui - he takoha anō ko te raranga. I mua, ka whatungia e ngā wāhine he rā pandanus me te tur (taonga raranga) hoki. Haria atu ai e ngā iwi o Kararaina ngā taonga tur ki ō rātou huānga i Iapi i ngā haerenga sawei (he haerenga kawa tawhito o Maikaranīhia).

Kei konei ētahi whakamārama anō mō te tunu kai.
Kei konei ētahi whakamārama anō mō ngā haerenga sawei.

I ngā pwo o Kararaina (kawa tomokanga kaiwhakatere), he maha kē ngā tur i tukuna ki te reb (tohunga whakatere) nāna te hunga rangatahi i ako. Ko te hapori kāre nei he kaitārai waka, ka hokona tētahi waka mā te tur mai i tētahi atu moutere.

Ko Mau Piailug e tango nei i ia tur, kātahi ka karanga i te huarahi whetū.
I te Hūne o 2002, ka karakiatia he rāpopototanga o te kawa pwo hei tomo kaiwhakatere i te whakawahinga o Kenneth Urumolug hei Pirihi Ihueti. Ka 50 tau pea ki muri te kitenga whakamutunga. I te kawanga, tangohia takitahitia ana e Mau Pialiug, te tohunga whakatere, ngā tur katoa i a ia e karanga ana i ngā ingoa o ngā huarahi whetū. Mā ngā wāhine ngā tur hei whatu mo ngā kaupapa nui pēnei i tēnei. He tino uaua tēnei mahi te whatu i ngā aho o te kiri o te rākau panana. Kei raro ake o ngā tur he kūmete kua whakakīa ki te poroporo, taro rānei kua paopaongia, he mea nā te hunga wahine anō i whakarite.

Mai i Becoming a Wayfinder, Becoming a Priest © UNESCO 2004. He ataata nā J. Blumberg, R. Hunter-Anderson, R. Apusa, me B. Feinberg.

WHATAATA