Ngā Tohu Moana


Ka whai hoki te kaiwhakatere i ngā tohu moana kei tēnā wāhi, kei tēnā wāhi. Kāore pea e whāia te huarahi tōtika ki tētahi moutere ka taea rā anō te whakarite i tana huarahi mā aua tohu. Ka akona aua tohu mā te wheako, te pakiwaitara, me te waiata.

Ko te ākau pea hei tohu, ahakoa he 50m ki raro o te moana. He rerekē te tae o te wai o ngā ākau (momo kākāriki) ki tō te moana (kikorangi). I ētahi wā he poto, he tūparipari hoki ngā ngaru o runga i te ākau. Nā te tukitukitanga o ngā au me te ākau e pēnei ai. Pēnā he papatahi te moana, ka kitea e te kaiwhakatere ngā ngaru ahakoa he tawhiti. I te pō, ka rongo ia i te rerekē o te tere a te waka o runga i te ākau [tirohia te whakaahua 1]

He tohu anō o ngā koiora moana (pērā ki te mako, te tohorā, te aihe). Kitea ana ngā kararehe motuhake i aua wāhi anō o te huarahi, huri noa ngā rau tau. Ko ētahi e mōhiotia whānuitia ana e ngā kaiwhakatere, ā, kua whakaingoatia. He pai te āwhina mai o ēnei pērā i ngā ākau hei ārahi i te kaiwhakatere. Ka taea hoki e ngā koiora moana nei te āwhina i te kite whenua.

Ka āta tiakina ngā mātauranga tohu moana. Ka waiatatia e ngā ākonga kaiwhakatere ngā rārangi tohu hei kimihanga mō waenga o ngā moutere me ia tūranga whetū. Ka waiatatia ka kōrero pakitia rānei aua tohu moana nei e tana hoa wahine i a ia e tere ana i te moana.

Kuki Airani Dorice Reid, o Te Au o Tonga
Kuki Airani Dorice Reid, kaumoana o Te Au o Tonga i te haerenga ki Taputapuatea Marae i te tau 1995: Ka kite mātou i ētahi manu, me tētahi tohorā. Ka kite mātou i a ia, ka ruku ki raro me te hiki i tana whiore, he pōwhiri noa ki a mātou kia mōhio ai mātou i reira ia. Ki taku mōhio he ūwhā. Ka pōwhiritia tana whiore, ka riro. Tō mātou taenga ki te wahaapu o te whanga tapu, he aihe i reira i te tomokanga. Ko te tikanga o tērā he tuku kia kuhu mātou ki roto o te whanga. Ka kī mai te tohunga o te marae, “Ka kite ana koutou i ngā aihe, kua tukua koutou kia kuhu mai ki roto o te whanga.” Heoi anō, i reira rā anō rātou.

WHATAATA