Te urungi mā te moana, te rā me te hau

Inā whakatere, ka kitea e te kaiwhakatere ngā tūmomo tohu katoa o te taiao, ā, kāore ia e poka noa. Ki te kore e kitea ngā whetū (i te rā i ngā wā kapua rānei), ka whāia hoki ngā tohu – ko ngā āmai PAPAKUPU āmai - he ngaru, nā ngā hau me ngā āwhā te karekare mai , ngā tohu moana, te rā me te hau. Ka tirohia aua tohu nei me ngā pānga ki ngā tūranga whetū.

Ka honoa PAPAKUPU honoa - kia noho kotahi ai te whakamahinga o aua mātauranga katoa. Ko te toi rangatira tērā o tēnei mea te whakatere.

Te matimati o Tuita (Tonga, Poronīhia)

Tērā te wā, i te haereere a Tuita, te kaumātua kaiwhakatere o Tonga (nō te iwi whakatere o Haa Fokololo oe Hau) mā tōna kalia (waka hourua) me te ope o te Kingi (he ope waka). Ka ngaro te ope, me te pīrangi mōhio a te Kingi kei whea rātou. Kua koroheke kua kāpō a Tuita, nō reira ia ka tono ai mā tāna tama e whakamārama mai ko ngā mea kāore e taea e ia te kite. Kātahi ka whāwhā tana ringa ki te moana, ka ngotehia te wai. Ka mea atu ki te Kingi ko Whīti tāna rongo … ā, kāore i roa ka tae rātou ki reira! Ko ngā matapule (ngā kaikōrero) o te iwi o Tuita i whakaingoatia ki tēnei pūrākau – fafa ki taha: te whāwhā ki te moana.