Whetū kōmata

Ka whakawhiti ngā whetū mai i te rāwhiti ki te uru. Kei te kōmata rātou inā tae rawa ki tō rātou panekiretanga. E mōhiotia ana ko ētahi whetū ka whakawhiti tika i ētahi moutere inā tae rawa ki tō rātou kōmata. Ko ngā whetū kōmata ēnei. Ko Hokulea (Arcturus) tētahi whetū kōmata o Hawai’i. Ko Aa (Sirius) tō Tahiti me Whīti. Inā whakarite te kaiwhakatere i tana tira ka kite ana i a Sirius ki runga rawa ake i a ia, ka mōhio ia he rite tonu tōna pae ki tō Whīti me Tahiti. Heoi anō, kāore e taea te whetū kōmata te whakaatu i tōna tawhiti ki te rāwhiti ki te uru rānei o aua motu nei.

Ki ētahi, i ngā wā o mua maumaharatia ana e ngā kaiwhakatere ngā whetū kōmata o ia moutere me te roanga o waenganui. Hei tauira, mō te haerenga atu i Tahiti ki Hawai’i, ka mōhio te kaiwhakatere he rite tonu tōna pae ki Nuku Hiva (Te Henua Enana (Ngā Moutere o Mākehā) ki te rāwhiti inā kitea kei raro tonu ia i te whetū Puanga (Rigel).

He pai hoki ngā whetū kōmata mō te kite whenua. Mō ngā haerenga ki te raki ki te tonga, ka taea e te kaiwhakatere te haere mā te hau o te wāhi haerea ana kia tae rawa ia ki te wāhi e kitea ai te whetū kōmata ki runga ake i a ia. (Arā, ki te ahu whakaterāwhiti mai te hau, ka tere ia ki te taha rāwhiti o te moutere). Kātahi ia ka nuku mā mua o te hau PAPAKUPU mā mua o te hau - arā mā te taha e anga mai ana i te ahunga o te hau , kia noho tonu te whetū kōmata ki runga. Ka noho tonu ia ki te huarahi rāwhiti ki te uru tae rawa ki te tauranga whenua. I ētahi wā ka kōpekapeka PAPAKUPU kōpekapeka - te haere, te huri, te hoki mai kia kaha ake ai te roke kimikimi.

Ben Finney Kai rangahau tikanga tangata: “I te haerenga tuatahi o Hokulea ki Tahiti i te tau 1976, ka whāia e māua ko David Lewis ko Spica (te whetū kōmata o Te Henua Enana (Ngā Moutere o Mākehā) kia mōhio ai māua ki te tauaro o taua huinga moutere. Ka whakaritea te tira o muri kia noho mai a Spica ki tōna pane. Kāore i taea te whai i a Aa (Sirius), te whetū kōmata o Tahiti, i te mea kāore i te kitea i taua wā.”